Sędzia piłkarski – wszystko co musisz wiedzieć o pracy arbitra

Mecze piłki nożnej rozgrywane są w oparciu o ustalone regulaminy, które jasno wyjaśniają, jakie warunki muszą być spełnione, aby spotkanie mogło się rozpocząć. Przede wszystkim profesjonalny mecz piłki nożnej musi odbyć się na odpowiednim stadionie i polu gry, a w każdej z drużyn musi wystąpić po jedenastu zawodników. Ponadto nad przebiegiem spotkania musi czuwać sędzia piłkarski, który dba o przestrzeganie przepisów gry w piłkę nożną. Arbiter podczas meczu piłki nożnej ma za zadanie odgwizdać faul i podyktować stały fragment gry. Co więcej, czuwa nad czasem piłkarskiej rywalizacji. W tym tekście przedstawiamy najważniejsze informacje dotyczące sędziego piłkarskiego. Ponadto wskażemy rodzaje sędziów w piłce nożnej i opiszemy ich role, a także przyjrzymy się zarobkom arbitrów. Dodatkowo prześledzimy, w jaki sposób można zostać sędzią piłkarskim oraz wymienimy najlepszych sędziów w historii piłki nożnej. Zostań z nami, a dowiesz się wszystkiego o pracy arbitrów podczas meczu!

Rodzaje sędziów w piłce nożnej

Podczas meczu piłki nożnej rywalizuje ze sobą po jedenastu zawodników, a więc na boisku przebywa łącznie 22. graczy. Futbol jest sportem zespołowym i kontaktowym. W efekcie podczas piłkarskich rywalizacji akcja dynamicznie przenosi się z jednego pola karnego do drugiego. Ponadto występuje wiele złożonych sytuacji, gdzie potrzeba olbrzymiego skupienia, aby podjąć dobrą decyzję. Aby stać na straży przepisów gry w piłkę nożną, w każdym profesjonalnym meczu biorą udział sędziowie piłkarscy. Jak możemy ich podzielić? Najważniejszą osobą jest sędzia główny, natomiast w pracy i podejmowaniu właściwych decyzji pomagają mu dwaj sędziowie liniowi oraz sędzia techniczny. Ponadto od momentu wprowadzenia do piłki nożnej technologii VAR, arbiter główny ma solidne wsparcie ze strony sędziów VAR.

Sędzia główny

Sędzia piłkarski, który ma największą odpowiedzialność podczas meczu piłki nożnej. Jako jedyny biega po murawie wśród zawodników obu drużyn, wyróżnia się ubiorem – inny kolor koszulek niż zawodnicy, posiada gwizdek, a także żółte i czerwone kartki, które może pokazać za przewinienia. Sędzia główny za pomocą gwizdka decyduje kiedy przerwać grę i odgwizdać faul, a także kiedy napomnieć zawodników kartonikiem. Współpracuje on z pozostałymi sędziami, którzy pomagają mu prowadzić zawody, lecz trzeba podkreślić, że odpowiedzialność za podjęte decyzję zawsze ponosi sędzia główny. To na nim spoczywa największy ciężar. 

Sędzia liniowy

Sędzia liniowy, a inaczej w protokole meczowym sędzia asystent numer jeden oraz sędzia asystent numer dwa. W meczu piłki nożnej arbiter główny nie poprowadzi spotkania bez pomocy sędziów liniowych, którzy podczas pojedynku poruszają się wzdłuż linii bocznej. Jeden z nich na jednej połowie, natomiast drugi po przeciwległej stronie, na drugiej połowie.  Sędzia liniowy ma dokładnie taki sam strój, jak sędzia główny. Wyjątkowym atrybutem sędziego liniowego jest jednak chorągiewka, którą sędzia liniowy sygnalizuje spalone oraz naruszenie przepisów gry w piłkę nożną, a więc faul.

Sędzia techniczny

Podczas piłkarskiej rywalizacji najmniej rzucającym się w oczy arbitrem dla kibica oglądającego mecz w telewizji jest sędzia techniczny. Odpowiada on głównie za sprawy techniczne i formalne. Jak wygląda to w praktyce? Do jego zadań należy przeprowadzanie zmian zgodnie z przepisami, obsługiwanie tablicy świetlnej np. wówczas gdy komunikowana jest liczba doliczonych minut gry. Ponadto sędzia techniczny musi czuwać nad porządkiem w strefie technicznej, a więc zwracać uwagę na zachowanie sztabów szkoleniowych obu drużyn i zawodników rezerwowych, aby nie dochodziło między nimi do starć, czy wymiany zdań, która może przerodzić się w konflikt. Co więcej, gdy sędzia główny dozna kontuzji, to zastępuje go sędzia techniczny.

Jak zostać sędzią piłkarskim?

Wielu obserwatorów piłki nożnej zgodnie twierdzi, że zawód sędziego piłkarskiego nie należy do przyjemnych i wypada zdecydowanie gorzej, jeśli porównamy go z rolą piłkarza. Przede wszystkim arbiter, który sędziuje mecz, nie może się pomylić, musi podejmować same dobre decyzje, często w bardzo szybkim czasie. Ponadto powinien bardzo dobrze zarządzać meczem, aby unikać kontrowersji i prowadzić mecz zgodnie z wytycznymi. Zdecydowanie musi posiadać bardzo wysoko rozwinięte umiejętności komunikacyjne.

W ostatnich miesiącach wielką furorę na całym świecie robi sędzia Szymon Marciniak, który sędziował finał mistrzostw świata 2022 w Katarze pomiędzy Argentyną a Francją. Polak został bardzo wysoko oceniony za ten mecz przez wielu kibiców, ekspertów, a także FIFA. W efekcie młodzi ludzie interesujący się sportem zastanawiają się, w jaki sposób można zostać sędzią piłkarskim. Przede wszystkim należy zgłosić się do swojego Wojewódzkiego Związku Piłki Nożnej i zapisać się na kurs sędziowski. Kto może zostać sędzią piłkarskim? Tak naprawdę każda osoba, która ukończyła 16 rok życia, jest niekarana i posiada wykształcenie przynajmniej średnie lub wciąż uczęszcza do szkoły. W przypadku osoby niepełnoletniej stosowne oświadczenie muszą uzupełnić rodzice. Do kompletu dokumentów potrzebnych, aby wziąć udział w kursie sędziowskim, wymagana jest jeszcze zgoda lekarza o braku przeciwwskazań do pracy sędziego.

Kolejnym krokiem jest przystąpienie do egzaminu sędziowskiego, które organizują Wojewódzkie Związki Piłki Nożnej. Po zdanym egzaminie początkujący sędzia ma możliwość prowadzenia zawodów wśród dzieci i młodzieży, natomiast później otrzymuje szansę, aby sędziować mecze niższych lig seniorskich – A klasa, B, klasa itd. Całkowity koszt kursu sędziowskiego to około 250 złotych, natomiast trzeba wziąć pod uwagę, że konieczne może okazać się także kupno sprzętu sędziego tj. strój, gwizdek itp. Ile trwa kurs sędziowski? Przeważnie 2-3 miesiące. Po zaliczeniu egzaminu sędzia zrzeszony jest w Kolegium Sędziowskim, w którym z biegiem lat może piąć się w hierarchii sędziowskiej.

Czym charakteryzuje się dobry sędzia piłkarski?

Sędzia piłkarski jest specyficznym zawodem i nie każdy ma predyspozycje do tego, aby go wykonywać. Oczywiście musi mieć zaliczony kurs sędziowski, prezentować odpowiednią formę i parametry fizyczne, lecz to nie wszystko! Dobry sędzia piłkarski musi odznaczać się pożądanymi umiejętnościami, a także cechami charakteru, które pozwolą mu zapanować nad boiskowymi wydarzeniami. Przede wszystkim musi mieć odwagę przy podejmowaniu decyzji, w tym także tych najtrudniejszych, nie ulegać presji ze strony zawodników oraz trybun. Co więcej, dobry sędzia piłkarski powinien mieć dobry refleks, błyskawicznie podejmować decyzje, aby nie wprowadzać niepokoju. Na wysokim poziomie u arbitra głównego musi być także interakcja z zawodnikami, wyważenie i duży spokój, który pomoże wyjaśnić podjętą decyzję graczom, którzy często protestują i nie zgadzają się z werdyktem.

Ile kosztuje kurs na sędziego piłkarskiego?

Wbrew pozorom kurs na sędziego piłkarskiego nie należy do tych z droższej półki. Ponadto dużym atutem jest fakt, że mogą do niego przystąpić młodzi pasjonaci piłki nożnej, którzy jeszcze nie są pełnoletni. Wówczas wymagana jest zgoda rodziców. Dodatkowo osoba składająca papiery na kurs sędziowski, zgłaszając się do Wojewódzkiego Związku Piłki Nożnej, musi spełnić opisane powyżej formalności, które nie są skomplikowane! Z jakim kosztem musi się liczyć osoba przystępująca do kursu? Cena kursu sędziowskiego wynosi około 250 złotych. Kurs sędziowski zazwyczaj trwa 2-3 miesiące. Z reguły w tygodniu odbywają się 1-2 wykłady. Podczas zajęć zawodowi sędziowie spotykają się z kandydatami i dzielą się swoją wiedzą, a także analizują boiskowe wydarzenia.

Zarobki sędziów piłkarskich

Początkujący sędziowie nie mogą niestety liczyć na wysokie zarobki. Te zależne są od występów w danej lidze piłki nożnej. Im sędzia prowadzi zawody w wyższej lidze, tym może pochwalić się większymi zarobkami. Przykładowo w ligach amatorskich, czyli A-klasa, B-klasa zarobki wynoszą kilkadziesiąt złotych. Ile zarabiają sędziowie w IV lidze? Sędzia główny może liczyć na 320 złotych, natomiast jego asystenci otrzymują po 240 złotych. Sprawdźmy, jak zarobki sędziów piłkarskich w Polsce wyglądają w wyższych ligach!

Zarobki sędziów w Ekstraklasie

Ekstraklasa to najwyższa liga piłki nożnej w Polsce. To na tym poziomie rozgrywkowym w naszym kraju są największe pieniądze. Zawodnicy zarabiają największe sumy i dokładnie tak samo wygląda sytuacja w przypadku sędziów piłkarskich. Sędzia główny w Ekstraklasie może liczyć na kwotę 4200 zł brutto za mecz, asystenci – 2200 zł, natomiast sędzia techniczny inkasuje – 700 zł.

Zarobki sędziów w 1 Lidze

Pensje w pierwszej lidze piłkarskiej w Polsce są praktycznie o połowę mniejsze, niż w Ekstraklasie. Na jakie zarobki może liczyć pierwszoligowy arbiter? Sędzia główny za mecz zarabia 2200 złotych, sędziowie liniowi po 1100 złotych, natomiast sędzia techniczny 550 złotych.

Zarobki sędziów piłkarskich w niższych ligach

Im niższy poziom rozgrywek, tym sędziowie piłkarscy zarabiają mniejsze kwoty. Jak wygląda pensja za jeden mecz poniżej pierwszej ligi? Sędzia główny w II lidze zgarnia 1500 złotych, natomiast w III lidze już tylko 700 złotych. Sędziowie asystenci odpowiednio 800 i 500 złotych, natomiast arbiter techniczny 350 i 200 złotych.

Zarobki sędziów w Europie

W innych krajach, a co za tym idzie lepszych ligach piłkarskich, zarobki są jeszcze większe. Gigantyczne sumy inkasują piłkarze, ale również imponującymi kwotami mogą pochwalić się sędziowie piłkarscy. W Premier League roczna wypłata sędziego głównego to około 45 tysięcy funtów. Z kolei arbiter główny za jeden mecz w Hiszpanii zarabia 6000 euro, w Niemczech 3600 euro, we Włoszech 3500 euro, a we Francji 2600 euro.

Zarobki sędziów w rozgrywkach europejskich

W rozgrywkach Ligi Mistrzów najlepsi sędziowie z rangą Elite otrzymują nawet 9 tysięcy euro za mecz, natomiast asystenci około 3 tysięcy euro. Mniej doświadczeni arbitrzy mogą liczyć na nieco mniejsze kwoty, które minimalnie wynoszą około 3700 euro. Wielkie pieniądze zarobią sędziowie na turniejach MŚ i ME, ponieważ tam już na początku sędziowie główni otrzymują po 70 tysięcy dolarów. Z kolei każdy mecz grupowy to kolejne 3 tysiące. Największą pensję otrzymuje sędzia główny, który prowadzi finał.

Gdzie zarobki sędziów piłkarskich są najwyższe?

Najwyższe zarobki sędziów piłkarskich są w najsilniejszych ligach świata. Należy tutaj wskazać: Premier Legaue, La Liga, Bundesliga, Serie A i Lique 1. Ponadto wielkie pieniądze inkasują sędziowie podczas rozgrywek Ligi Mistrzów oraz turniejów MŚ i ME.

Najlepsi sędziowie piłkarscy w historii

W historii piłki nożnej możemy wyróżnić wielu wybitnych sędziów piłkarskich, którzy zapisali się w światowym futbolu. Poniżej pokrótce opiszemy ich sylwetki.

Pierluigi Collina (Włochy)

Włoch jest uważany za jednego z najlepszych sędziów piłkarskich przełomu XX i XXI wieku. Wyróżnia się charakterystyczną łysiną, dzięki której większość kibiców go zapamiętała. Ma na koncie wiele prestiżowych spotkań i turniejów.

Ken Aston (Anglia)

Angielski sędzia piłkarski, który wprowadził do futbolu żółte i czerwone kartki. Prowadził mecz Chile-Włochy w 1962, który do dziś wspominany jest jako Bitwa o Santiago.

Michel Vautrot (Francja)

Jeden z bardziej znanych francuskich sędziów piłkarskich. Michel Vautrot prowadził pięć meczów na MŚ (dwa w 1982 roku, trzy w 1990 roku) i trzy w ME (jeden w 1984 roku, dwa w 1988).

Markus Merk (Niemcy)

Niemiecki sędzia piłkarski, który ma bogate CV. Markus Merk prowadził między innymi finał Ligi Mistrzów w 2003 roku, a także sędziował na wielkich imprezach jak: Euro 2000 i 2004, MŚ 2002, MŚ 2006.

Charles Corver (Holender)

Jeden z bardziej doświadczonych holenderskich arbitrów. Podczas swojej kariery prowadził mecze na ME i MŚ. Ponadto sędziował cztery finały Pucharu Europy.

Szymon Marciniak (Polska)

Świetna dyspozycja Polaka sprawiła, że dołączył on do grona najlepszych sędziów piłkarskich na świecie. Szymon Marciniak sędziował finał MŚ 2022, a także wiele prestiżowych meczów w LM.

FAQ

Powyżej poznałeś najważniejsze informacje dotyczące sędziego piłkarskiego. Pora odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania.