Mistrzowie Polski Ekstraklasa – historia, statystyki, sezony

Tylko drużyny rywalizujące na najwyższym szczeblu rozgrywek mogą pokusić się o tytuł mistrzowski. Na przestrzeni lat w lidze polskiej dochodziło do wielu zmian, które miały wpływ na system rozgrywek. Aby uatrakcyjnić rozgrywki dla kibiców i przede wszystkim stworzyć jeszcze lepsze warunki dla polskich klubów, które będą rywalizować na arenie międzynarodowej, zmieniano zasady rozgrywek. W tym tekście sprawdzimy, który zespół zdobywał mistrzostwo Polski, przedstawimy historię, zasady rozgrywek Ekstraklasy oraz obowiązujący w niej system. Co więcej, przeanalizujemy najciekawsze statystyki Ekstraklasy i wskażemy najbardziej utytułowanych mistrzów Polski w piłce nożnej. Zostań z nami, a dowiesz się wszystkiego o najwyższym poziomie rozgrywek piłkarskich w Polsce!

Ekstraklasa – historia i zasady rozgrywek

W Polsce PKO BP Ekstraklasa to najwyższa w hierarchii klasa męskich rozgrywek ligowych. Jest traktowana jako najwyższy szczebel centralny – pierwszy poziom ligowy. Jaka jest historia polskich rozgrywek ligowych oraz kiedy tak naprawdę sformalizowały się rywalizacje klubów piłkarskich w lidze?

Pojedynki klubów piłkarskich toczyły się w Polsce od 1920 roku, lecz pierwszy sezon rozgrywek nie został dokończony i ostatecznie nie udało się wyłonić mistrza Polski. W latach 1920-1926 obowiązywał w Polsce model pucharowy, lecz kluby oraz działacze piłkarscy coraz śmielej wnosili zastrzeżenia dotyczące tego systemu rozgrywek. Twierdzono, że spełnił on swoją rolę na samym początku, gdy tworzyły się struktury ligi piłkarskiej i wówczas sprawił, że klubowa piłka nożna w Polsce zyskała wielu zwolenników. Działacze w 1926 roku zgodnie twierdzili, że aktualnie model pucharowy nie jest w stanie sprostać wymaganiom czasu, jest przestarzały i nieadekwatny w stosunku do panującego stopnia rozwoju futbolu w kraju. 

W jaki sposób chciano zreformować rozgrywki ligowe? Przede wszystkim zespołowe pojedynki miałyby odbywać się w sposób nowoczesny, na zasadzie „każdy z każdym – mecz i rewanż”. Ponadto dążono do zwiększenia liczby drużyn, które bezpośrednio walczyłyby o tytuł mistrzowski. W efekcie 2 grudnia 1926 roku doszło do spotkania, które zaaranżowały lwowskie kluby: Pogoń Lwów, Czarni Lwów, Hasmonea Lwów. W Krakowie odbyła się konferencja, gdzie spotkali się przedstawiciele 12. klubów piłkarskich, którzy obradowali na temat reform. W konferencji wzięły udział także: Polonia Warszawa, Legia Warszawa, Warszawianka, ŁKS Łódź, Klub Turystów Łódź, Wisła Kraków, Warta Poznań, 1. FC Katowice oraz TKS Toruń. Warto zaznaczyć, że zaproszenie na obrady odrzuciły dwa kluby, które w tamtym czasie miały wysoką pozycję w krajowej piłce nożnej, a więc Cracovia i Ruch Hajduki Wielki – dzisiejszy Ruch Chorzów.

Obrady dwunastu klubów trwały długo, lecz były bardzo owocne, ponieważ ustalono wszystkie najważniejsze kwestie. Wobec poczynionych decyzji zaplanowano kolejne spotkanie, które odbyło się dwa dni później. W tym samym gronie w Warszawie zapadły kluczowe decyzje dotyczące polskiej, klubowej piłki nożnej w dniach 4 i 5 grudnia 1926 roku. Wówczas utworzono nowy podmiot, którego robocza nazwa brzmiała: „Liga Polska”. Działała ona w ramach Polskiego Związku Piłki Nożnej, a jej celem była organizacja pierwszego sezonu ligi w systemie „wiosna-jesień”. Kolejną ważną datą jest 6 stycznia 1927 roku, kiedy to Liga Polska wybrała swoje kierownictwo.

W kolejnych miesiącach dochodziło do słownych przepychanek pomiędzy dwoma obozami. W dniach 26-28 lutego 1927 roku w Krakowie odbyło się 9. Walne Zgromadzenie PZPN, które potępiło zapowiadane zmiany systemu rozgrywkowego. Wówczas wykreowały się dwa obozy: „lwowsko-warszawski” oraz „krakowski”. Pierwszy z nich dążył do zmian, natomiast ten drugi był oponentem. Jakie były dalsze konsekwencje braku wypracowania wspólnego scenariusza? 1 marca 1927 roku Liga Polska wystąpiła ze struktur PZPN i rozpoczęła działalność pod oficjalną, nową nazwą – Polska Liga Piłki Nożnej, w skrócie PLPN. W ciągu kilku tygodni wzięło w niej udział prawie 60 klubów piłkarskich. W skład Ekstraklasy weszło 14 zespołów, natomiast pozostałe przypisano do kilku niższych lig okręgowych. Z kolei Cracovia była nadal przeciwna zmianom, więc jej miejsce w PLPN zajęła Jutrzenka Kraków. PZPN potępił założenie PLPN, natomiast 22 maja 1927 roku Polski Związek Piłki Nożnej ogłosił powstanie 16-drużynowej Klasy Państwowej, informując o obowiązującym systemie ligowym, który był pod kontrolą PZPN. W międzyczasie cały czas funkcjonowała PLPN, która była konkurencją dla ligi prowadzonej przez PZPN.

Do przełomu doszło 20 lipca 1927 roku, gdy zorganizowano wspólne spotkanie przedstawicieli PLPN i PZPN. Wówczas wypracowano kompromis, natomiast 30 października 1927 roku ogłoszono porozumienie. W grudniu 1927 roku w Krakowie odbyło się kolejne Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie PZPN, kiedy to zatwierdzono wszystkie ustalenia. Od tego momentu siedziba PZPN przeniosła się do Warszawy, a Cracovia dołączyła do PLPN. W pierwszych latach działalności w Lidze brała udział nieparzysta liczba drużyn. Uległo to zmianie w kolejnych sezonach.

Najwyższa klasa rozgrywkowa w Polsce w latach 1927-1939 nazywała się Liga, natomiast w latach 1948-2008 – I liga. W późniejszym czasie zmiana nazewnictwa ligi związana była z zaangażowaniem się sponsorów tytularnych rozgrywek. W XXI wieku Ekstraklasa nosiła następujące nazwy: Idea Ekstraklasa, Orange Ekstraklasa, T-Mobile Ekstraklasa, Lotto Ekstraklasa oraz PKO BP Ekstraklasa, która funkcjonuje do dziś. Piłkarskie zmagania toczą się cyklicznie co sezon i aktualnie bierze w nich udział osiemnaście najlepszych zespołów piłkarskich w kraju. Walczą one o wygranie ligi, czyli mistrzostwo Polski. Ekstraklasa w latach 1928-2005 była zarządzana przez PZPN, lecz od 18 listopada 2005 roku rozgrywkami zarządza Ekstraklasa SA. W rozgrywkach mogą brać wyłącznie profesjonalne kluby piłki nożnej, które mają status spółki akcyjnej.

System rozgrywek Ekstraklasa

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, system rozgrywek w Ekstraklasie na przestrzeni lat ulegał modyfikacjom. W rozgrywkach ligowych uczestniczyły różne liczby zespołów, a także stosowano różnego rodzaju warianty. Najbardziej popularnym rozwiązaniem było rozgrywanie dwóch meczów w trakcie sezonu, jeden w roli gospodarza, natomiast drugi w roli gościa. Na przestrzeni lat w skład ligi wchodziło od 10 do 18 drużyn.

Przyjrzymy się systemowi rozgrywek, jaki zdecydowano się wprowadzić w XXI wieku, a dokładnie od sezonu 2013/2014. Rada Nadzorcza Ekstraklasy postanowiła, że przyjmie nową formułę rozgrywek. Polegała ona na tym, że w lidze brało udział 16 zespołów, a po rozegraniu 30. kolejek w fazie zasadniczej (mecz i rewanż) zespoły były dzielone na dwie różne grupy, natomiast zdobyte punkty dzielono przez dwa. W efekcie dokonano podziału drużyn, które zajęły miejsca 1-8 na grupę mistrzowską oraz klubów z lokat 9-16 na grupę spadkową. Najbardziej uprzywilejowane były zespoły, które zajęły cztery pierwsze miejsca w obu grupach, ponieważ rozgrywały cztery spotkania w roli gospodarza. Podział grup spowodował, że drużyny, które występowały w grupie mistrzowskiej, walczyły o tytuł mistrza Polski i udział w kwalifikacjach do europejskich pucharów, natomiast drużyny z grupy spadkowej musiały skupić się na walce o utrzymanie w lidze. W środowisku piłki nożnej ten system rozgrywek nazywano ESA-37.

Od sezonu 2017/2018 zrezygnowano z podziału punktów, lecz podział na dwie grupy nadal się utrzymał. Tak sytuacja wyglądała do sezonu 2020/2021, kiedy to definitywnie zrezygnowano z formatu ESA-37. W rozgrywkach wzięło udział 16 zespołów, które rozegrały 30 kolejek. Po zakończeniu rozgrywek z Ekstraklasy do I ligi spadł tylko jeden zespół, natomiast trzy awansowały. Wobec tego liczba drużyn w Ekstraklasie została zwiększona do 18. Aktualnie rywalizacja toczy się w systemie każdy z każdym – mecz i rewanż, a więc kluby muszą rozegrać w jednym sezonie 34 mecze. Zespół, który zakończy zmagania na pierwszym miejscu w tabeli, zostaje mistrzem Polski, natomiast trzy ostatnie drużyny, a więc z miejsc 16-18 spadają do I ligi.

Warto zaznaczyć, że mistrz Polski uzyskuje kwalifikacje do eliminacji Ligi Mistrzów UEFA, natomiast pozostałe dwie drużyny z podium przystępują do eliminacji Ligi Konferencji UEFA. Do el. LKE przystępują także zdobywcy Pucharu Polski. Jeżeli krajowe trofeum zdobędzie mistrz Polski, to w kwalifikacjach Ligi Konferencji bierze udział czwarta drużyna w tabeli.

Statystyki Ekstraklasy

Na przestrzeni lat barwy klubów Ekstraklasy reprezentowało wielu znakomitych zawodników, wybitnych reprezentantów Polski. Zespoły podczas każdego sezonu walczą o tytuł mistrza Polski, natomiast zawodnicy o indywidualne wyróżnienia. W historii Ekstraklasy zapisał się Ernest Pohl, który do dziś jest najskuteczniejszym zawodnikiem. Podczas występów w Górniku Zabrze i Legii Warszawa zdobył on 186 bramek. O dwa trafienia mniej zanotował Lucjan Brychczy, natomiast po 167 bramek zdobył Gerard Cieślik i Tomasz Frankowski.

Rekordzistą pod kątem występów na boiskach Ekstraklasy jest Łukasz Surma, który zanotował 559 meczów w najwyższej klasie rozgrywkowej w Polsce. Pomocnik uczynił to, reprezentując barwy takich klubów jak: Wisła Kraków, Ruch Chorzów, Legia Warszawa, Lechia Gdańsk.

W regulaminie dotyczącym strojów meczowych w Ekstraklasie znalazł się zapis, który umożliwia umieszczanie nad herbem gwiazdki, która symbolizuje liczbę zdobytych tytułów mistrzowskich. W efekcie kibice, oglądając mecz w telewizji, w szybki sposób mogą oszacować, ile mistrzów Polski ma dany zespół.

• Biała gwiazdka – od 1 do 4 tytułów mistrza Polski
• Srebrna gwiazdka – od 5 do 9 tytułów mistrza Polski
• Złota gwiazdka – 10 tytułów mistrza Polski lub więcej

Mistrzowie Ekstraklasy w poszczególnych sezonach

Walka o tytuł mistrza Polski i zwycięstwo w Ekstraklasie zazwyczaj jest emocjonująca. Na przestrzeni lat mistrzowski tytuł w Polsce wywalczyło 18 różnych klubów piłkarskich. Najwięcej razy pierwsze miejsce zajmowała Legia Warszawa – 15 razy, natomiast Ruch Chorzów i Górnik Zabrze to 14-krotni mistrzowie Polski. Z kolei 13 tytułów ma Wisła Kraków. Warto zaznaczyć, że Kraków jest jedynym miastem, które może pochwalić się trzema drużynami mistrzowskimi. Oprócz Wisły Kraków tytuł zdobyły także Cracovia oraz Garbarnia Kraków. W historii rozgrywek zdarzały się zespoły, które nie były typowane przez ekspertów, jako faworyci do tytułów mistrzowskich. Możemy tutaj wskazać np. Zagłębie Lubin, Szombierki Bytom, Piast Gliwice.

Rok	Mistrz	Wicemistrz	3. miejsce
1921	Cracovia	Polonia Warszawa	Warta Poznań
1922	Pogoń Lwów	Warta Poznań	Cracovia Łódzki KS
1923	Pogoń Lwów	Wisła Kraków	Polonia Warszawa Warta Poznań
1925	Pogoń Lwów	Warta Poznań	Wisła Kraków
1926	Pogoń Lwów	Polonia Warszawa	Warta Poznań
1927	Wisła Kraków	1.FC Katowice	Warta Poznań
1928	Wisła Kraków	Warta Poznań	Legia Warszawa
1929	Warta Poznań	Garbarnia Kraków	Wisła Kraków
1930	Cracovia	Wisła Kraków	Legia Warszawa
1931	Garbarnia Kraków	Wisła Kraków	Legia Warszawa
1932	Cracovia	Pogoń Lwów	Warta Poznań
1933	Ruch Hajduki Wielkie	Pogoń Lwów	Wisła Kraków
1934	Ruch Hajduki Wielkie	Cracovia	Wisła Kraków
1935	Ruch Hajduki Wielkie	Pogoń Lwów	Warta Poznań
1936	Ruch Hajduki Wielkie	Wisła Kraków	Warta Poznań
1937	Cracovia	AKS Chorzów	Ruch Hajduki Wielkie
1938	Ruch Hajduki Wielkie	Warta Poznań	Wisła Kraków
1946	Polonia Warszawa	Warta Poznań	AKS Chorzów
1947	Warta Poznań	Wisła Kraków	AKS Chorzów
1948	Cracovia	Wisła Kraków	Ruch Chorzów
1949	Wisła Kraków	Cracovia	Lech Poznań
1950	Wisła Kraków	Ruch Chorzów	Lech Poznań
1951	Ruch Chorzów	Wisła Kraków	AKS Chorzów Polonia Warszawa
1952	Ruch Chorzów	Polonia Bytom	Cracovia Wisła Kraków
1953	Ruch Chorzów	Wawel Kraków	Wisła Kraków
1954	Polonia Bytom	Łódzki KS	Ruch Chorzów
1955	Legia Warszawa	Zagłębie Sosnowiec	Ruch Chorzów
1956	Legia Warszawa	Ruch Chorzów	Lechia Gdańsk
1957	Górnik Zabrze	Gwardia Warszawa	Łódzki KS
1958	Łódzki KS	Polonia Bytom	Górnik Zabrze
1959	Górnik Zabrze	Polonia Bytom	Gwardia Warszawa
1960	Ruch Chorzów	Legia Warszawa	Górnik Zabrze
1961	Górnik Zabrze	Polonia Bytom	Legia Warszawa
1962	Polonia Bytom	Górnik Zabrze	Zagłębie Sosnowiec
1962/63	Górnik Zabrze	Ruch Chorzów	Zagłębie Sosnowiec
1963/64	Górnik Zabrze	Zagłębie Sosnowiec	Odra Opole
1964/65	Górnik Zabrze	Szombierki Bytom	Zagłębie Sosnowiec
1965/66	Górnik Zabrze	Wisła Kraków	Polonia Bytom
1966/67	Górnik Zabrze	Zagłębie Sosnowiec	Ruch Chorzów
1967/68	Ruch Chorzów	Legia Warszawa	Górnik Zabrze
1968/69	Legia Warszawa	Górnik Zabrze	Polonia Bytom
1969/70	Legia Warszawa	Ruch Chorzów	Górnik Zabrze
1970/71	Górnik Zabrze	Legia Warszawa	Zagłębie Wałbrzych
1971/72	Górnik Zabrze	Zagłębie Sosnowiec	Legia Warszawa
1972/73	Stal Mielec	Ruch Chorzów	Gwardia Warszawa
1973/74	Ruch Chorzów	Górnik Zabrze	Stal Mielec
1974/75	Ruch Chorzów	Stal Mielec	Śląsk Wrocław
1975/76	Stal Mielec	GKS Tychy	Wisła Kraków
1976/77	Śląsk Wrocław	Widzew Łódź	Górnik Zabrze
1977/78	Wisła Kraków	Śląsk Wrocław	Lech Poznań
1978/79	Ruch Chorzów	Widzew Łódź	Stal Mielec
1979/80	Szombierki Bytom	Widzew Łódź	Legia Warszawa
1980/81	Widzew Łódź	Wisła Kraków	Szombierki Bytom
1981/82	Widzew Łódź	Śląsk Wrocław	Stal Mielec
1982/83	Lech Poznań	Widzew Łódź	Ruch Chorzów
1983/84	Lech Poznań	Widzew Łódź	Pogoń Szczecin
1984/85	Górnik Zabrze	Legia Warszawa	Widzew Łódź
1985/86	Górnik Zabrze	Legia Warszawa	Widzew Łódź
1986/87	Górnik Zabrze	Pogoń Szczecin	GKS Katowice
1987/88	Górnik Zabrze	GKS Katowice	Legia Warszawa
1988/89	Ruch Chorzów	GKS Katowice	Górnik Zabrze
1989/90	Lech Poznań	Zagłębie Lubin	GKS Katowice
1990/91	Zagłębie Lubin	Górnik Zabrze	Wisła Kraków
1991/92	Lech Poznań	GKS Katowice	Widzew Łódź
1992/93	Lech Poznań	Legia Warszawa	Łódzki KS
1993/94	Legia Warszawa	GKS Katowice	Górnik Zabrze
1994/95	Legia Warszawa	Widzew Łódź	GKS Katowice
1995/96	Widzew Łódź	Legia Warszawa	Hutnik Kraków
1996/97	Widzew Łódź	Legia Warszawa	Odra Wodzisław Śląski
1997/98	Łódzki KS	Polonia Warszawa	Wisła Kraków
1998/99	Wisła Kraków	Widzew Łódź	Legia Warszawa
1999/00	Polonia Warszawa	Wisła Kraków	Ruch Chorzów
2000/01	Wisła Kraków	Pogoń Szczecin	Legia Warszawa
2001/02	Legia Warszawa	Wisła Kraków	Amica Wronki
2002/03	Wisła Kraków	Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski	GKS Katowice
2003/04	Wisła Kraków	Legia Warszawa	Amica Wronki
2004/05	Wisła Kraków	Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski	Legia Warszawa
2005/06	Legia Warszawa	Wisła Kraków	Zagłębie Lubin
2006/07	Zagłębie Lubin	GKS Bełchatów	Legia Warszawa
2007/08	Wisła Kraków	Legia Warszawa	Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski
2008/09	Wisła Kraków	Legia Warszawa	Lech Poznań
2009/10	Lech Poznań	Wisła Kraków	Ruch Chorzów
2010/11	Wisła Kraków	Śląsk Wrocław	Legia Warszawa
2011/12	Śląsk Wrocław	Ruch Chorzów	Legia Warszawa
2012/13	Legia Warszawa	Lech Poznań	Śląsk Wrocław
2013/14	Legia Warszawa	Lech Poznań	Ruch Chorzów
2014/15	Lech Poznań	Legia Warszawa	Jagiellonia Białystok
2015/16	Legia Warszawa	Piast Gliwice	Zagłębie Lubin
2016/17	Legia Warszawa	Jagiellonia Białystok	Lech Poznań
2017/18	Legia Warszawa	Jagiellonia Białystok	Lech Poznań
2018/19	Piast Gliwice	Legia Warszawa	Lechia Gdańsk
2019/20	Legia Warszawa	Lech Poznań	Piast Gliwice
2020/21	Legia Warszawa	Raków Częstochowa	Pogoń Szczecin
2021/22	Lech Poznań	Raków Częstochowa	Pogoń Szczecin

Kto mistrzem Polski 2022/23?

Przed rozpoczęciem sezonu 2022/2023 wielu ekspertów wśród faworytów do tytułu typowało Lecha Poznań, Raków Częstochowa i Legię Warszawa. W trwających rozgrywkach najlepiej prezentuje się Raków, który jest liderem PKO BP Ekstraklasy. Podopieczni trenera Marka Papszuna prezentują wysoką formę i wydaje się, że mają olbrzymie szanse, aby zdobyć premierowy tytuł dla swojego klubu.

Najbardziej utytułowani mistrzowie Ekstraklasy w piłce nożnej

Wśród polskich klubów najbardziej utytułowanym zespołem jest Legia Warszawa, która 15-krotnie sięgała po mistrzowski tytuł. Dodatkowo „Wojskowi” 13 razy zajmowali drugie miejsce, a 12 razy uplasowali się na najniższym stopniu podium. W klasyfikacji zasłużonych klubów wysokie miejsca zajmują także: Ruch Chorzów, Górnik Zabrze, Wisła Kraków.

Lp.	Nazwa drużyny	Sez.	Tyt. lig.	M	Pkt
1.	Legia Warszawa	86	15	2391	3468
2.	Wisła Kraków	82	14	2232	2927
3.	Górnik Zabrze	65	14	1905	2433
4.	Ruch Chorzów	77	13	2070	2428
5.	Lech Poznań	62	8	1809	2348
6.	ŁKS Łódź	66	2	1756	1785
7.	Pogoń Szczecin	50	0	1506	1657
8.	Śląsk Wrocław	44	2	1362	1583
9.	Widzew Łódź	36	4	1100	1399
10.	Zagłębie Lubin	34	2	1082	1386

Najlepsi strzelcy Ekstraklasy wszechczasów

Podczas występów w Ekstraklasie wielu zawodników błyszczało skutecznością, lecz tylko niektórzy zdołali zdobyć 100 bramek i znaleźć się w elitarnym „Klubie 100”. Warto zaznaczyć, że należą do niego sami Polacy.

Najlepsi strzelcy w historii Ekstraklasy:

• Ernest Pohl (Górnik Zabrze, Legia Warszawa) – 186
• Lucjan Brychczy (Legia Warszawa) – 182
• Gerard Cieślik (Ruch Chorzów) – 167
• Tomasz Frankowski (Jagiellonia Białystok, Wisła Kraków) – 167
• Teodor Peterek (Ruch Chorzów) – 155 + 1
• Włodzimierz Lubański (Górnik Zabrze) – 155
• Kazimierz Kmiecik (Wisła Kraków) – 153
• Paweł Brożek (Wisła Kraków, GKS Katowice) – 149
• Jan Liberda (Polonia Bytom) – 147
• Teodor Anioła (Lech Poznań) – 139
• Fryderyk Scherfke (Warta Poznań) – 134

FAQ

Klubowe rozgrywki w piłce nożnej mężczyzn w Polsce funkcjonują od ponad 100 lat. W tym czasie tytuł mistrza Polski zdobyło kilkanaście klubów. Poniżej prezentujemy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.